Kỳ án con kênh (bài 1): Bị TAND hủy án, UBND phường rút đơn khởi kiện, UBND tỉnh Trà Vinh xử lý bằng quyết định hành chính

Nội dung vụ án

Năm 2007, UBND phường 6, thị xã Trà Vinh khởi kiện ông Từ Thiên Thọ ra TAND thị xã Trà Vinh, để yêu cầu ông Thọ phải trả lại diện tích đất mà gia đình ông đã lấn chiếm con kênh, có chiều ngang khoảng 3,2m, dài khoảng 50m.

Theo nội dung trong Quyết định Giám đốc thẩm số 300/2008/DS-GĐT ngày 29/9/2008 của Tòa Dân sự TANDTC, UBND phường 6 cho rằng, con kênh này xuất phát từ sông Long Bình đến cống Bờ Đắp, được hình thành từ năm 1950. Năm 1983 Ban quản lý Tập đoàn có vét con kênh để lấy nước phục vụ cho Tập đoàn 1. Sau khi Tập đoàn giải thể thì con kênh trên không còn sử dụng vào việc lấy nước nữa mà dùng làm đường thoát nước công cộng. Vì đất của ông Thọ liền kề với con kênh, nên ông Thọ đã lấp kênh, lấn chiếm đất để sử dụng, vì vậy ông Thọ phải trả lại phần đất đã lấn chiếm để làm đường cống thoát nước.

Ông Từ Thiên Thọ khai nguồn gốc đất, do ông mua của bà Sóc và của ông Lục Hạnh, sử dụng từ năm 1982-1983 đến nay. Năm 1993 ông đã được UBND tỉnh Trà Vinh cấp giấy chứng nhận sở hữu nhà diện tích 174,32m2 trên thửa đất số 290 diện tích 1.620 m2, gia đình ông không lấn chiếm đất công, vì vậy không đồng ý với yêu cầu của nguyên đơn.

Bản án sơ thẩm số 101/2007/DSST ngày 11/9/2007 của TAND thị xã Trà Vinh tuyên chấp nhận yêu cầu đòi đất của UBND phường 6. Ông Thọ kháng cáo. Bản án phúc thẩm số 349/2007/DSPT ngày 30/11/2007 của TAND tỉnh Trà Vinh bác kháng cáo của ông Thọ, giữ nguyên bản án sơ thẩm, buộc ông Thọ trả lại diện tích con kênh 150m2.

Ông Từ Thiên Thọ có đơn khiếu nại đề nghị xem xét lại bản án phúc thẩm theo trình tự giám đốc thẩm. VKSND tỉnh Trà Vinh có Công văn số 9 ngày 29/3/2008 đề nghị Viện trưởng VKSNDTC kháng nghị bản án phúc thẩm.

Tại Quyết định kháng nghị số 113 ngày 20/8/2008, Viện trưởng VKSNDTC nhận định: “Diện tích đất tranh chấp gia đình ông Từ Thiên Thọ đã sử dụng lâu dài và đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận sở hữu nhà trên diện tích đất 1.620 m2, đất đã kê khai, đăng ký qua các thời kỳ. Phần đất tranh chấp (150 m2) nằm trong diện tích đất của ông Thọ nhưng chưa có quyết định thu hồi đất theo quy định của pháp luật đất đai, nay do yêu cầu phục vụ lợi ích công cộng (làm cống thoát nước) thì việc thu hồi lại đất là cần thiết.

Quá trình giải quyết, Tòa án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm xử buộc ông Thọ phải trả lại cho UBND phường 6, thị xã Trà Vinh 150m2 đất trong đó có hành lang an toàn giao thông là 21,9m để làm đường cống thoát nước công cộng, mà không xem xét đến quyền lợi của người sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai là không đúng". Viện trưởng VKSNDTC đề nghị TANDTC huỷ bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm để Toà án cấp sơ tham xét xử sơ thẩm lại.

Tại phiên Giám đốc thẩm ngày 29/9/2008 của Toà Dân sự TANDTC, đại diện VKSNDTC giữ nguyên quan điểm như kháng nghị, đồng thời đề nghị xem xét tư cách khởi kiện của nguyên đơn vì trong hồ sơ vụ án không có chứng cứ chứng minh về quyền sử dụng đất của UBND phường 6 đối với diện tích con kênh nêu trên.

Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án, Tòa Dân sự TANDTC nhận định, nguồn gốc đất của ông Từ Thiên Thọ mua của bà Sóc và ông Hạnh, nhưng khi mua hai bên chỉ có viết giấy tay và không nêu rõ kích thước tứ cận của thửa đất, giấy của ông Hạnh bán cho ông Thọ khoảng 1 công, còn giấy của bà Sóc ghi bán cho ông Thọ khoảng 1/2 công, cả hai phần đất ông Thọ mua trong giấy mua bán đều không ghi giáp con kênh thoát nước. Tuy nhiên thực tế và theo bản đồ năm 1964, thể hiện có con kênh thoát nước liền kề với đất của ông Thọ, quá trình sử dụng đất của ông Thọ đã kê khai đăng ký quyền sử dụng đất và đã được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà trên thửa đất số 290 diện tích 1.620 m2 theo bản đồ năm 1983.

Như vậy, nếu xác định 150 m2 đất đang tranh chấp nằm trong diện tích con kênh thoát nước thì Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm cũng chưa xác minh thu thập được đầy đủ chứng cứ xác định ông Thọ hay những người sử dụng đất trước đây đã lấn chiếm đất kênh này? Mặt khác, UBND phường 6 không xuất trình được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc quyết định giao đất của cơ quan có thẩm quyền. Toà án cấp sơ thẩm và Toà án cấp phúc thẩm chưa xác minh, thu thập chứng cứ xác định UBND phường 6 có quyền sử dụng đất con kênh nêu trên hay không?

Quyết định Giám đốc thẩm tuyên chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSNDTC, huỷ bản án dân sự sơ thẩm của TAND thị xã Trà Vinh và bản án dân sự phúc thẩm của TAND tỉnh Trà Vinh về việc "Tranh chấp tranh quyền sử dụng đất” giữa UBND phường 6 với ông Từ Thiên Thọ. Giao hồ sơ vụ án cho TAND thị xã Trà Vinh xét xử sơ thẩm lại theo quy định của pháp luật.

Quyết định Giám đốc thẩm của Tòa Dân sự TANDTC 

Rút đơn kiện, ra quyết định hành chính để xử lý tranh chấp

Tại phần nhận định, HĐXX đã chỉ ra rằng “UBND phường 6 phải thực hiện theo thủ tục hành chính bằng các quyết định hành chính của cơ quan có thẩm quyền thu hồi phần đất nêu trên để dùng vào việc làm đường cống thoát nước công cộng phục vụ lợi ích xã hội là cần thiết nên ông Thọ phải chấp hành”.

Có thể do căn cứ vào sự nhận định này, nên ngay khi có Quyết định Giám đốc thẩm thì UBND phường 6 rút luôn đơn khởi kiện. Thay thế vào đó không phải là quyết định thu hồi đất mà là quyết định thu hồi Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở của UBND tỉnh Trà Vinh.

Tại Quyết định số 1772/QĐ-UBND ngày 21/9/2009, lấy lý do là “diện tích đất ghi trong giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở không phù hợp với tư liệu địa chính” nên UBND tỉnh Trà Vinh thu hồi giấy chứng nhận này. Ông Thọ không đồng ý nên đã khiếu nại đến Chủ tịch UBND tỉnh.

Quyết định số 1105 của UBND tỉnh Trà Vinh lại bác bỏ nội dung trước đó của chính tỉnh này

Năm 2012, Văn phòng UBND tỉnh có Văn bản số 06/TB-VP thông báo ý kiến kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh Trà Vinh với nội dung “giao văn phòng UBND tỉnh kết hợp với Sở Xây dựng kiểm tra lại hồ sơ giải quyết khiếu nại, đề xuất UBND tỉnh thu hồi hủy bỏ văn bản đã giải quyết trước đây (Quyết định số 1772 – PV), công nhận 1.620m2 đất cho ông Thọ. Thống nhất về chủ trương và phương án bồi thường đất đối với ông Thọ khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện công trình cống thoát nước công cộng (hiện tại công trình cống thoát nước đã thực hiện xong và công trình này nằm dọc theo con đường mới – PV).

Năm 2013 ông Từ Thiên Thọ chết, nên Văn phòng UBND tỉnh tiếp tục có thông báo ý kiến kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh giao cho UBND thành phố Trà Vinh chủ trì, kết hợp với Thanh tra tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường và các ngành có liên quan thông báo với gia đình ông Thọ cử người đại diện theo pháp luật khiếu nại để các cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết theo quy định.

Những tưởng mọi việc đã kết thúc, những người thừa kế của ông Từ Thiên Thọ sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (diện tích 1.620m2), được trả lại giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà trên thửa đất số 290 diện tích 1.620m2 và kỳ án con kênh dừng lại. Nhưng không, sau khi con đường mới được hoàn thành thì xuất hiện một số người mua đất từ hộ giáp ranh (ông KĐR) và xảy ra tranh chấp với các con của ông Thọ.

Và một lần nữa, UBND tỉnh Trà Vinh lại “bẻ ngược” Thông báo số 06 bằng việc ra Quyết định số 1105/QĐ-UBND ngày 24/7/2023 giải quyết khiếu nại của các con ông Thọ với nội dung: Giữ nguyên quyết định số 1772 năm 2009 và Hủy bỏ nội dung kết luận đối với trường hợp của ông Từ Thiên Thọ nêu trong Thông báo số 06/TB-VP ngày 16/4/2012.

Như vậy, liệu Quyết định số 1105 của UBND tỉnh Trà Vinh đã đủ hợp tình, hợp lý? Còn vấn đề nào để suy ngẫm trong kỳ án con kênh này không?

Mời quý độc giả đón đọc bài tiếp theo: Kỳ án con kênh (bài 2): Tờ bản đồ nào là hợp lý nhất?

TRẦN TÚ - THẾ MỸ