Sửa đổi Luật Giám định tư pháp để giải quyết tốt hơn những vụ án về tham nhũng kinh tế

Đa số ý kiến tán thành

Tại buổi thảo luận ở hội trường, có 24 ý kiến của đại biểu Quốc hội tham gia góp ý, tranh luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp. Đa số các đại biểu tán thành với việc cần thiết sửa đổi dự án Luật liên quan đến 3 nhóm vấn đề: Tổ chức thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp năm 2012; Quy định hiện hành của luật hiện nay; Bổ sung một số nội dung mới như: phòng giám định tư pháp về âm thanh, hình ảnh của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, bổ sung nhiệm vụ giám định tư pháp của Kiểm toán Nhà nước, áp dụng quy định của luật đối với công tác thanh tra để thực hiện một số quy định Luật Thanh tra và Luật Phòng, chống tham nhũng…

Để góp phần hoàn thiện dự án Luật, tại phiên thảo luận, các đại biểu tập trung cho ý kiến về những vấn đề sau: Về tên gọi, quan điểm chỉ đạo và phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự án Luật; về tổ chức giám định tư pháp công lập; về trưng cầu giám định và tiếp nhận trưng cầu giám định; về thời hạn giám định; về kết luận giám định; về xử lý vi phạm trong hoạt động giám định tư pháp; về nhiệm vụ, quyền hạn của bộ, cơ quan ngang bộ quản lý lĩnh vực giám định tư pháp; nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm toán nhà nước; về kinh phí giám định tư pháp; về áp dụng quy định trưng cầu giám định của cơ quan thanh tra; về bảo vệ người giám định tư pháp; tổ chức giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao; quyền và trách nhiệm của cơ quan trưng cầu và cá nhân, tổ chức được trưng cầu; áp dụng quy định của dự án luật đối với yêu cầu thanh tra khi thực hiện một số quy định của Luật Thanh tra, Luật Phòng, chống tham nhũng.

Sau thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đã giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng nhận thấy, các ý kiến thảo Luận tại tổ và tại hội trường cho dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp tập trung rất cao vào các vấn đề mà Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội có ý kiến. Đặc biệt, các ý kiến đều thống nhất rất cao với các nội dung cơ bản mà Chính phủ trình.

Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, Bộ sẽ cùng với cơ quan thẩm tra tiếp tục nghiên cứu tiếp thu, giải trình, báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, hoàn thiện dự án Luật này và thông qua báo cáo Quốc hội về sự cần thiết và phạm vi sửa đổi là một việc rất lớn.

Luật Giám định tư pháp bổ sung cho BLTTHS

Bộ trưởng Lê Thành Long nhận định, Luật Giám định tư pháp năm 2012 được áp dụng cho nay tương đối tốt. Tuy nhiên, để luật áp dụng vào trong thực tiễn đời sống được thiết thực hơn và phục vụ sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, giải quyết những vụ án về tham nhũng kinh tế, Bộ Tư pháp và các đại biểu Quốc hội đều nhất trí cao cần phải sửa đổi một số điều của Luật Giám định tư pháp năm 2012.

Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, có sự giao thoa giữa sửa đổi một số điều của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp với các bộ luật hiện hành, trong đó có BLTTHS. Về nguyên tắc, những vấn đề liên quan đến giám định tư pháp và thời hạn giám định phải được quy định trong BLTTHS. Tuy nhiên, chúng ta đã sửa đổi BLTTHS năm 2015 nên một số nội dung mà lẽ ra có thể sửa đổi, bổ sung và đưa vào trong BLTTHS nhưng lại đưa vào Luật Giám định tư pháp và có sự bổ sung với nhau chứ không mâu thuẫn.

Về quy định thời hạn, Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, ở đây mới chỉ xử lý một việc rất cụ thể, tức là Điều 206 trong BLTTHS quy định 6 trường hợp phải giám định bắt buộc. Tuy nhiên, bất cập ở chỗ, đối với những trường hợp như vụ án lớn mà cụ thể là án tham nhũng kinh tế lại không bắt buộc, ngược lại, trong BLTTHS hiện hành chưa quy định về thời hạn.

Trên thực tế, từ các vụ án thời gian qua cho thấy các cơ quan vì lý do này hay lý do khác không chủ động, e ngại hoặc né tránh, không quy định rõ về thời hạn nên rất khó thực hiện. Vì vậy, Bộ Tư pháp sẽ tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội điều chỉnh vấn đề này vào trong dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp sao cho phù hợp hơn.

Về vấn đề xã hội hóa, trên thực tế thì phát sinh một số trường hợp mà cần phải xã hội hóa trong một số lĩnh vực có nhu cầu lớn nhưng lại vướng 1 câu trong Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp. Nghĩa là chỉ cho xã hội hóa trong các lĩnh vực mà xã hội ít có nhu cầu. Chính vì thế, Bộ Tư pháp sẽ tham mưu cho Chính phủ là trong quá trình tổng kết Nghị quyết 49 là sẽ sửa đổi một số điều sao cho phù hợp hơn với thực tế và tuân theo nguyên tắc thị trường. Đồng thời, đây cũng là ý kiến của các chuyên gia và Chính phủ đang dự kiến báo cáo Bộ Chính trị về việc cho mở rộng, sửa đổi điều khoản cụ thể khi tổng kết Nghị quyết 49.

Đối với nhiệm vụ giám định của kiểm toán Quốc hội, Chính phủ nhận thấy, kiểm toán cũng là cơ quan có trình độ chuyên môn cao về mặt tài chính trong quá trình đóng góp vào giải quyế những vụ việc độc lập.
Về Viện Kiểm sát, có ý kiến thắc mắc về cơ quan này là độc lập hay không độc lập? Hiện nay, chúng ta có 3 cơ quan điều tra là công an, quốc phòng, viện kiểm sát. Trong đó, cơ quan công an, quốc phòng đã có chức năng, nhiệm vụ riêng. Còn Viện kiểm sát có tổ chức rồi nhưng sẽ xin bổ sung về nhiệm vụ với những chuyên môn, phạm vi công việc rất cụ thể như thu thập dữ liệu điện tử, ADN…

Về vấn đề thanh tra, xuất phát từ thực tế trong thời gian vừa qua, các vụ án lớn về kinh tế, tham nhũng có thanh tra và trưng cầu giám định nhưng chưa có quy chế quy định cụ thể. Luật Thanh tra có quy định là phải cụ thể hóa quy định chi tiết. Vì vậy, trong dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp có thể đưa vấn đề này vào sao cho đúng quy trình.

Những vấn đề khác, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục xem xét, nghiên cứu, giải trình để Quốc hội thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp.

**
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, với tinh thần trách nhiệm cao, các đại biểu Quốc hội đã tham gia thảo luận sôi nổi, thẳng thắn và trách nhiệm về dự thảo Luật. Về cơ bản các đại biểu Quốc hội đã nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật. Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan thẩm tra phối hợp các cơ quan chức năng chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua.

THÁI VŨ