Tái thiết bản đồ, tái sinh thiên nhiên

Kết nối địa bàn – giải bài toán quy hoạch phân mảnh

Hiện nay, Khu bảo tồn sinh thái Đồng Tháp Mười chủ yếu nằm trong địa phận huyện Tân Hưng (Long An), nhưng có liên hệ mật thiết với các vùng ngập nước trải dài đến Tháp Mười, Tam Nông (Đồng Tháp) và Tân Phước (Tiền Giang). Điều này khiến công tác bảo tồn, quản lý hệ sinh thái gặp nhiều thách thức do sự chồng chéo về thẩm quyền hành chính, bất cập trong chính sách và thiếu đồng bộ về quy hoạch sử dụng đất.

Khi sáp nhập Đồng Tháp và Tiền Giang, những vùng đệm quanh khu bảo tồn sẽ được quy hoạch thống nhất, tạo thành hành lang sinh thái “liên hoàn”, tránh tình trạng phân lô, chuyển đổi đất không kiểm soát – vốn là một trong những nguyên nhân chính gây suy thoái vùng đất ngập nước. 

Dự án cao tốc Cao Lãnh - An Hữu đang tăng tốc thi công nối liền Tiền Giang - Đồng Tháp

Một trong những rào cản lớn đối với việc phát triển du lịch sinh thái tại Đồng Tháp Mười là hệ thống hạ tầng chưa hoàn chỉnh, thiếu tính kết nối liên vùng: các tuyến đường liên tỉnh chưa kết nối mạch lạc, thiếu trạm dừng chân, hệ thống giao thông thủy nội địa chưa được khai thác hiệu quả. 

Sáp nhập sẽ tạo “tiền đề” cho việc thiết kế lại hệ thống giao thông xuyên vùng sinh thái, kết nối các điểm trọng yếu như Tràm Chim – Gáo Giồng – Tân Phước – Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười. Các tuyến kênh rạch hiện hữu cũng có thể được tận dụng để xây dựng tour trải nghiệm sông nước – ngắm chim trời – thưởng trà sen trong không gian thiên nhiên hoang sơ.

Với tiềm năng độc đáo, Đồng Tháp Mười hoàn toàn có thể sánh vai với các mô hình sinh thái tiêu biểu trên thế giới như: Khu Ramsar Everglades (Hoa Kỳ); Vườn quốc gia Okavango (Botswana); Khu rừng ngập mặn Xochimilco (Mexico).

Theo thống kê năm 2023 cho thấy, tổng giá trị sản xuất nông – lâm – thủy sản tỉnh Đồng Tháp ước đạt khoảng 50.000 tỷ đồng, tuy nhiên phần lớn giá trị này vẫn dựa vào mô hình canh tác truyền thống, sử dụng nhiều hóa chất, xâm lấn không gian sinh thái tự nhiên. Với quy hoạch mới, chính quyền có thể triển khai các vùng chuyển tiếp sinh thái (eco-buffer zones), khuyến khích mô hình canh tác hữu cơ, nuôi trồng thủy sản thân thiện môi trường, từ đó giảm áp lực lên lõi bảo tồn và tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Ngoài ra, khi nguồn lực được tập trung, khu vực này có thể hình thành trung tâm nghiên cứu hệ sinh thái đất ngập nước thuộc ĐBSCL, là nơi quy tụ các chuyên gia về bảo tồn, biến đổi khí hậu và giáo dục cộng đồng – góp phần đưa Đồng Tháp Mười lên bản đồ sinh thái quốc tế.

Một khu bảo tồn bền vững không chỉ là nơi bảo vệ động thực vật, mà còn là “sân khấu” trình diễn hài hòa giữa thiên nhiên, con người và tri thức bản địa. Tới đây, Đồng Tháp Mười sẽ không còn bị giới hạn trong các địa giới hành chính nhỏ lẻ, mà sẽ trở thành biểu tượng xanh của cả vùng.

Khi đó, thương hiệu “ĐTQ Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười” có thể được đẩy mạnh trong truyền thông quốc tế, qua các sự kiện như: Tuần lễ sinh thái Mekong; Hội chợ du lịch xanh ASEAN; Lễ hội sen Việt Nam – Festival Đồng Tháp Mười. 

Tầm nhìn hội nhập – Đồng Tháp Mười là thương hiệu quốc gia

Nếu ví thiên nhiên là một bản nhạc, thì quy hoạch chính là nhạc trưởng. Và khi sáp nhập tạo nên một bản giao hưởng đồng bộ, ĐTQ Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười sẽ không còn là chốn ẩn mình, mà sẽ vươn lên như một biểu tượng của phát triển bền vững, sinh thái và nhân văn giữa lòng Đồng bằng.

QC